Berghain
Als een bedevaart naar Berlijn, zo voelt het voor een technoliefhebber om naar de Duitse hoofdstad te gaan. De stad is bekend om zijn wilde en gekke feesten, feesten die nooit lijken te stoppen en de stad dat voor velen een inspiratiebron is. Door de samenvoegen van West- en Oost Berlijn staan daar allemaal oude industriële gebouwen leeg. De ideale locatie voor een discotheek, dat hebben de Berlijners goed begrepen.
Enfin, na een veelbelovend weekje Berlijn vorig jaar ga ik daar nog een keer heen. Als je dit leest ben ik al op weg. De thema van de komende week is dus: Berlijn!
Dj’s en producers komen van de hele wereld naar Berlijn toe op dicht het vuur te zitten. Met een artikel over Nederlandse artiesten in techno-Berlijn ben ik vorig jaar afgestudeerd aan de School voor Journalistiek. Ik trok naar Berlijn om Nederlanders Steffi en Ion Ludwig op te zoeken. Lees verder om mijn afstudeerwerk te lezen!
Nederlanders in techno-Berlijn
Door Claire van der Hall
Misschien ligt het aan het water van de Spree dat het in Berlijn ontzettend broeit op cultureel gebied. Mode, grafisch ontwerp, muziek, het lijkt hier allemaal plaats te vinden. Berlijn staat cultureel heel sterk. De stad telt maar liefst drie operagebouwen, talloze musea en een goed uitgaansleven. De muziekstroming techno leeft hier het meer dan waar dan ook. Vanuit de hele wereld trekken dj’s en producers naar Berlijn om dichter op het vuur te zitten. Vanuit Nederland zijn Ion Ludwig en Steffi die kant op getrokken.
Koos Ludwig is als producer, dj en labelbaas beter bekend als Ion Ludwig. Hij oogt jong met een dun snorretje op zijn bovenlip. Hij is nog maar 22 jaar jong.. Hij komt uit een dorpje in de buurt van Deventer. Voor zijn leeftijd heeft hij vrij veel gedaan, hij is vaak een hoofdact op een dj-avond en zijn label loopt goed. Tijdens zijn studie Media en Entertainment Management woont hij in Leeuwarden en Amsterdam. Ludwig zet een label op dat zijn school als studieproject gebruikt. Hij krijgt de steun van zijn opleiding om stage te lopen in de Duitse hoofdstad. Augustus 2006 verhuist hij van Amsterdam naar Berlijn. Hij start daar zijn eigen label en heeft tot nu toe drie platen uitgebracht. Ondertussen heeft hij zijn studie afgerond, maar aan terugkeren naar Nederland denkt hij nog niet. “Ik heb net een nieuwe, Duitse ziektekostenverzekering afgesloten. Dat is niet iets wat je doet als over een tijdje weer weg bent.”
Wat is volgens Ludwig een reden dat Berlijn techno-dj’s en producers uit de hele wereld trekt? “Je zit hier dicht op de bron. Subgenre minimal is hier ontstaan. Dat is voor dj’s heel interessant. Een voordeel daarbij is dat het hier goedkoop is. Je kunt hier gemakkelijk van je muziek leven. Van drie optredens per maand kan ik hier mijn huur betalen, eten kopen en fijn leven. Dat kan bijvoorbeeld in Amsterdam niet. Als je daar in het centrum wilt wonen betaal je een huur van duizend euro. Je moet dan heel veel optredens hebben om dat allemaal te kunnen veroorloven.” legt Ludwig uit. Dat zou de reden kunnen zijn dat Berlijn zo’n twaalfduizend dj’s, duizend labels en honderden clubs telt. Onder de producers en dj’s zijn dat bijvoorbeeld oudgedienden Richie Hawtin uit Canada en Ricardo Villalobos uit Chili. ’s Werelds oudste minimallabel, M_nus uit Detroit, houdt kantoor in Berlijn. Dj’s uit heel Europa reizen regelmatig naar Berlijn om te draaien in de clubs, zoals de Turk Onar Ozur en Nederlander Dylan Hermelijn, beter bekend als 2000 and One.
Eén van de bekendste uitgaansgelegenheden van Berlijn is de Panoramabar, ook wel bekend als Berghain. Deze discotheek is gevestigd in een oud pakhuis achteraan in een industrieelgebied. Er is een deurbeleid om de club exclusief te houden. Groepjes komen aan de deur, overgeleverd aan de getatoeëerde en gepiercede portier die in één blik besluit of mensen wel of niet naar binnen mogen. Ook is het strikt verboden om te fotograferen. Wat er binnen gebeurt blijft binnen. Andere bekende clubs zijn de iets chiquere Watergate, het net verbouwde Tresor en Weekend. De stad telt daarnaast nog honderden andere clubs, dus er is iedere dag genoeg te doen.
Steffi (33) Nederlandse draait al jaren mee in de technoscene als dj, labelbaas en producer. Amsterdam is niet meer zo happening volgens haar. Toen zij de kans kreeg om op vaste avonden te spelen in de Panoramabar maakte ze al heel gauw het besluit om naar Berlijn te verhuizen. “Ik heb een label, Klakson Records. Daardoor kende ik mensen van de Panoramabar. Ik draaide er al één keer in de drie maanden. Toen werd ik gepeild of ik eventueel resident wilde worden. Ik vroeg wat dat dan precies inhield voor mij. Ik zou één keer per maand draaien en ik zou bij hun boekingsbureau komen. Dat klonk wel als een uitdaging. Ik ben toen mijn koffers gaan pakken en ben in het vliegtuig gestapt naar Berlijn.”
Werpt haar verhuizing de vruchten af dat ze wil? “Ik ga uit van een aanlooptijd van een half jaar. Ik ben hier nu twee maanden dus veel kan ik nog niet zeggen. Ik wil draaien in de Panoramabar, via het boekingsbureau meer optreden in het buitenland en wat eigen muziek afmaken. Als die dingen mij lukken, is mijn verhuizing goed geweest.” Steffi is nog aan het settelen in Berlijn, ziet ze zichzelf lang blijven in de stad? “Hoe lang ik hier blijf weet ik niet, zolang het goed voelt ga ik niet weg. Ik wil in ieder geval die drie dingen voor elkaar krijgen.” Door haar verhuizing naar Berlijn krijgt Steffi leuke boekingen. “Ik stond laatst in Moskou te draaien. Door het boekingsbureau van Berghain word ik internationaal meer op de kaart gezet.”
“Wat mooi is aan draaien in Panoramabar is dat een set vier uur duurt. In Amsterdam draai je een uurtje, soms twee. Hier krijg je als dj genoeg tijd om op te bouwen naar een climax.”
In de Panoramabar kun je bijna het hele weekend doorhalen. Het feest begint vrijdag om middernacht en gaat door tot zaterdag twaalf uur ’s middags. Zaterdag opent de club om middernacht om geopend te blijven tot zondagavond acht uur. Als het licht wordt sluiten de rolluiken om de sfeer binnen te houden en de dag buiten.
Toch loopt Amsterdam met techno niet veel achter op Berlijn. Iedere avond is er wat te doen en er is een lange lijst van succesvolle en goede dj’s en producers. Platen als Mumblin’Yeah van Kabale und Liebe en Pecan van Microfunk (Dave Ellesmere en 2000 and One) worden regelmatig in het buitenland gedraaid. Hoewel 2000 and One op de laatste editie van I Love Techno in Gent stond, zijn de anderen geen bekende namen. Heeft Nederland wel invloed op de internationale technoscene? Steffi: “Nederland heeft zeker invloed op de internationale technoscene. Als Nederland harder zijn best zou doen om zijn eigen dj’s en producers te promoten zou Nederland veel grotere acts kunnen voortbrengen. Neem bijvoorbeeld het Amsterdam Dance Event (ADE). Nederlandse labels krijgen amper de kans om hun artiesten te showcasen. Al de aandacht en de bezoekers gaan naar iemand zoals Ricardo Villalobos of Miss Kitten in de Paradiso. Ik organiseerde de afgelopen jaren tijdens het ADE Boemtsjak in het Pakhuis Wilhelmina. Alleen maar Nederlandse producties en artiesten. Bumacultuur, promoter van Nederlandse muziek en organisator van het ADE, was vol lof over ons initiatief. En wat deed zij de keer daarop? Het festival verdubbelde van omvang en er werden nog grotere buitenlandse namen aangetrokken. Zo kunnen artiesten en labels in hun eigen land niet eens zichzelf promoten.” vertelt Steffi.
Terug naar Berlijn. Wat Berlijn onderscheidt van veel andere steden is dat er geen regels over sluitingstijden zijn. Een club kan naar eigen inzicht openen en sluiten. Zo ontstaan er spontane initiatieven en zijn er geweldige afterparties. “Amsterdam haalt dat niet meer in, daar worden de wetten alleen maar strenger.” zegt Ludwig. Steffi heeft ook een idee waar de creativiteit vandaan komt: “Waar mensen arm zijn komt creativiteit naar boven. Berlijn is pas zeventien jaar weer een herenigde stad. En tijdens de opsplitsing heeft het Oosten amper economische groei gekend. Sinds de val van de Muur probeert Berlijn een wereldstad te zijn. Maar dat is het gewoonweg niet. Omdat vooral Oost-Berlijn niet mee kan komen met de groei staan er veel gebouwen leeg. Dit is geweldig voor creatieve initiatieven. Die gebouwen zijn broedplaatsen van creativiteit.” De meeste bars en discotheken zitten dan ook aan de oostkant van de stad.
Duitsland is altijd het land geweest van elektronische muziek. Bands als Kraftwerk en Tangerine Dream maakten tientallen jaren geleden muziek die de voorloper van techno zou kunnen zijn. “Als geboorteplek van de minimal let iedereen op wat er hier gebeurt op dat gebied. Dit trekt ook mensen aan, producers willen er boven op zitten en er komen veel technotoeristen deze kant op.” zegt Ludwig. “Wat je ook niet moet vergeten is dat Berlijn van oudsher een hippiestad is. In Duitsland kon je de dienstplicht ontlopen als je in Berlijn woonde. Dat trok veel hippies aan. Die wonen hier veelal nog steeds. Zij zorgen voor een idealistische cultuur.” Naast idealistisch is Berlijn ook individualistisch. Dat komt doordat Berlijn niet alleen hippies aantrekt, maar ook over de jaren heen krakers en anarchisten heeft aangetrokken. Ook kunstenaars uit binnen- en buitenland zijn naar de stad verhuisd. Dit zijn allemaal subculturen die bijdragen aan de sfeer in de stad.
Moet iedere dj die het gevoel heeft uitgegroeid te zijn in Nederland dan maar naar Berlijn verhuizen? Ludwig: “Dit ligt aan de persoon natuurlijk. In Nederland hoor je al heel gauw bij de toplaag van dj’s. Je draait op ieder feest en iedereen let op je. Deze groep helpt elkaar. Als je naar Berlijn verhuist moet je zelf keihard werken. Het is ontzettend moeilijk om hier bij de besten te horen. Hoe belangrijk het is om bij te toplaag te horen ligt aan jezelf. Het is niet zo dat je met een verhuizing naar Berlijn je in één klap succesvol bent. Het mooie is wel dat je met een schone lei kan beginnen.”
Lees ook:Amsterdam ist keine Berlin
Lees ook:TNO: Downloaden uit illegale bron goed voor welvaart
Lees ook:Tip voor de zaterdag: Iedereen is jarig
Lees ook:Win kaarten en ga voor de allerlaatste keer Vreemd!
Lees ook:Van de pers: Karotte kookt 10-uurs setje in WATT